Recent onderzoek heeft aangetoond dat licht een psychologisch effect heeft op mensen en met name de kleur dat licht uitstraalt.
Het licht komt ons oog binnen via het hoornvlies (cornea) en wordt geprojecteerd op het netvlies (retina) dat zich achterin het oog bevindt. Op dit netvlies zetten miljoenen lichtgevoelige cellen dit licht om in beelden die als elektrische signalen door de oogzenuw naar onze hersenen worden gestuurd. De hersenen intepreteren de signalen naar bewuste beelden.
Licht komt dus op het netvlies binnen en daar bevinden zich twee soorten cellen, namelijk kegeltjes en staafjes. De kegeltjes ‘zien’ kleur en contrast en de staafjes ‘zien’ licht en donker. In het midden van het netvlies is een gebied waar heel veel kegeltjes bij elkaar liggen. Dit heet de ‘gele vlek‘ of macula en hiermee zien we het scherpst.
De ‘Retinale Ganglion Cellen‘ (RGC) zijn de cellen die verantwoordelijk zijn voor het transport van de beelden vanuit deze ‘kegeltjes’ en ‘staafjes’ in het oog naar de hersenen.
Het ziencentrum van de hersenen is verbonden met allerlei andere delen van de hersenen en de psygologische effecten van licht beïnvloeden ook ons slaapritme door de aanmaak van ‘melatonine‘ hormonen.
Dit gebeurt in een ‘circadiaan ritme‘, afgeleid uit het Latijns voor ‘rond de dag’. Veel melatonine wordt aangemaakt tijdens de nacht (weinig licht) en weinig tot geen, tijdens de dag (veel licht).
In omstandigheden waar kunstmatig de omgeving altijd licht of donker wordt gehouden, blijft het ‘circadiaan ritme’ gehandhaafd. Hierbij ontbreekt dus de tijdaanduiding van het omgevingslicht (ook wel ‘Zeitgeber’) genoemd en gaat het endogene (eigen) ritme overheersen.
Zoals gezegd is licht dus een sturende factor en onderzoek is gedaan naar het effect van golflengte (kleur) van licht op de productie van melatonine. Opvallend daarbij was dat de golflengte voor de aanmaak van melatonine anders was dan de golflengte voor het scherp kunnen zien. Zien bij licht met geel/groene kleuren (lange golflengte) blijkt minder effect te hebben op de productie van melatonine terwijl bij blauw licht (kortere golflengte) dit meer effect heeft. De ‘kegeltjes’ en ‘staafjes’ alleen zijn hier niet genoeg voor en er is dus een derde type cel aanwezig die de golflengte van licht meet: Lichtgevoelige ganglioncellen of ‘intrinsiek photosensitieve Retinale Ganglion Cellen’. (ipRGC). Deze cellen zijn verbonden met andere delen van de hersenen dan de ‘visuele cortex’ zoals de ‘nucleus suprachiasmaticus‘ die o.a. het bioritme aanstuurt.
Om een lang verhaal kort te maken: Met kunstlicht waarvan we gedurende de dag de kleuren kunnen aanpassen in plaats van helder-wit kantoorlicht, sturen we met de ‘ipRGC’s’ de synchronisatie ons dag/nacht-ritme terwijl we toch genoeg licht hebben om goed te kunnen zien.
De toevoeging van ‘Flux‘ aan Home Assistant kan hiervoor gebruikt worden in combinatie met lampen waarvan de kleur aangepast kan worden zoals bv. Philips HUE lampen. De bedoeling is dat de dag begint met meer blauw/groen en naarmate de dag vordert dit overgaat naar rood/oranje.
Qua instellingen ziet dat er alsvolgt uit:
Gedurende de dag (tussen ‘start_time‘ en ‘sunset_time’) gaat de lamp van ‘start_colortemp‘ naar ‘sunset-colortemp‘.
Na zonsondergang (tussen ‘sunset_time‘ en ‘stop_time‘) gaat het licht van ‘sunset_colortemp‘ naar ‘stop_colortemp‘ tot de lamp wordt uitgezet.
Het ‘fade-effect’ wordt aangestuurd met ’transition’ en ‘interval’. Een voorbeeld flux-configuratie:
# Example configuration.yaml entry
switch:
- platform: flux
lights:
- light.desk
- light.lamp
name: Fluxer
start_time: "7:00"
stop_time: "23:00"
start_colortemp: 4000
sunset_colortemp: 3000
stop_colortemp: 1900
brightness: 200
disable_brightness_adjust: true
mode: xy
transition: 30
interval: 60
Raadpleeg deze pagina voor details over de instellingen: https://www.home-assistant.io/integrations/flux/
Er wordt een ‘switch’ aangemaakt, in bovenstaand voorbeeld switch.fluxer en deze kan gebruikt worden om het kleurverloop automatisch te laten doen.
